Vergroeningsgids

Verduurzamingsinterventies verpleegafdelingen

21 interventies om materiaalgebruik op verpleegafdelingen in ziekenhuizen te reduceren en duurzame of herbruikbare alternatieven te stimuleren

Algemene middelen

Herbruikbare babyfles

Wegwerpbare babyflessen gebruikt voor voeding hebben door het hoge verbruik in ziekenhuizen een aanzienlijke milieu-impact1, terwijl herbruikbare alternatieven beschikbaar zijn. Een herbruikbare babyfles gemaakt van glas heeft hierbij de voorkeur2.

Algemene middelen

Wasbare isolatiejas

Isolatiejassen zijn onderdeel van de persoonlijke beschermingsmiddelen en worden gebruikt in specifieke isolatieprotocollen. Door het hoge verbruik in ziekenhuizen hebben wegwerpbare isolatiejassen een aanzienlijke milieu-impact1

Algemene middelen

Gebruik handschoenen verminderen

Verpleegkundigen gebruiken veel niet-steriele handschoenen tijdens hun werkzaamheden in de zorg voor de patiënt. Er zijn drie situaties waarbij handschoenen nodig zijn: 1) bij patiënten in isolatie, 2) bij kans op contact met slijmvliezen en lichaamsvloeistoffen en 3) bij het klaarmaken van bepaalde medicatie. Het standaard dragen van handschoenen wordt afgeraden1. Door het hoge verbruik in ziekenhuizen hebben handschoenen een aanzienlijke milieu-impact2.

Algemene middelen

Gebruik medicijncupjes verminderen

Medicatie wordt vaak meerdere keren per dag verstrekt en hier wordt per deelmoment een nieuw medicijncupje voor gebruikt. Dit genereert veel afval en is vaak onnodig, doordat een medicijncupje bij medicatie vaak opnieuw gebruikt kan worden.

Algemene middelen

Medicijncupje van papier

Medicatie wordt vaak meerdere keren per dag verstrekt in plastic medicijncupjes en dit zorgt voor veel afval. Papieren medicijncupjes geschikt voor dranken (met minder dan 5% plastic) zijn een duurzamer alternatief. In sommige situaties blijft een plastic cupje nodig, bijvoorbeeld bij het malen van medicatie. 

Algemene middelen

Vaten van gerecycled plastic voor specifiek ziekenhuisafval

Verpleegafdelingen produceren veel afval, waaronder specifiek ziekenhuisafval (SZA). Verpleegkundigen verzamelen dit afval in aparte SZA-vaten, ook wel WIVA-vaten genoemd, herkenbaar aan de blauwe ton met gele deksel. Er is een duurzamer alternatief ontwikkeld gemaakt van gerecycled plastic, herkenbaar aan de grijze kleur.

Verpleegkundig handelen

Waakinfuus inloopsnelheid verlagen

Een waakinfuus met NaCl 0,9% met inloopsnelheid 5ml/uur wordt vaak gebruikt om het infuus toegankelijk te houden bij patiënten zonder intraveneuze medicatietoediening. Door de pompstand te verlagen naar 2ml/uur wordt minder NaCl 0,9% gebruikt, waardoor kleinere infuuszakken kunnen worden ingezet of infuuszakken minder vaak vervangen hoeven te worden. Dit is duurzamer en bespaart materiaal.

Verpleegkundig handelen

Hetzelfde infuussysteem hanteren op alle afdelingen

Wanneer afdelingen verschillende infuussystemen gebruiken, moet het infuus bij overdracht van een patiënt soms vervangen worden omdat het systeem niet passend is. Dit veroorzaakt onnodig afval, kost tijd en kan ongemak geven. Eén uniform infuussysteem voorkomt dit.

Verpleegkundig handelen

Infuuslijn eens per 7 dagen verwisselen

Infuuslijnen, het deel van het infuussysteem dat zich buiten het lichaam bevindt en is aangesloten op de intraveneuze katheter, worden momenteel elke vier dagen vervangen om infecties te voorkomen. Onderzoek toont aan dat vervanging van infuussystemen om de zeven dagen geen verhoogd infectierisico geeft1,2. Dit bespaart materialen en tijd voor verpleegkundigen.

Verpleegkundig handelen

Niet-steriele herbruikbare hechting-verwijderset

Een hechtingverwijderset bevat steriele wegwerpmaterialen zoals gazen, wattenstokjes, pincet en schaar of draadsnijder (stitchcutter). De pincet en schaar hoeven niet steriel te zijn en kunnen vervangen worden door een herbruikbare schone (gereinigde en gedesinfecteerde) pincet en schaar1. Dit betekent dat na reiniging en desinfectie de laatste stap, sterilisatie van de materialen, niet wordt uitgevoerd. Hierbij heeft machinale reiniging (thermische desinfectie) de voorkeur boven handmatig.

Verpleegkundig handelen

Kraanwater gebruiken bij wondzorg

Bij acute (traumatische en chirurgische) wonden is spoelen met een vrouwenkatheter gevuld met lauwwarm kraanwater het advies in plaats van NaCl 0,9%1. Dit verhoogt het comfort van de patiënt en vermindert materiaalgebruik doordat niet elke 24 uur een nieuwe steriele fles NaCl 0,9% geopend wordt of een steriel opvangbakje wordt gebruikt.

Verpleegkundig handelen

Schoon blaas-katheteriseren

Sinds juli 2024 mag blaaskatheterisatie volgens de nieuwe richtlijn worden uitgevoerd met de ‘no-touchtechniek’1. Hierbij worden niet-steriele handschoenen gedragen en de genitaliën gereinigd met kraanwater. Deze duurzamere aanpak vereist minder steriele materialen en bespaart tijd doordat het door één verpleegkundige kan worden uitgevoerd. Met deze interventie brengen verpleegkundigen de nieuwe richtlijn in praktijk.

Monitoring parameters

Herbruikbare bloeddrukband

Het controleren van de vitale parameter bloeddruk bij de patiënt is een essentieel onderdeel van de zorg. Een verpleegkundige kan dit meten met een wegwerpbare bloedrukband of een herbruikbare.

Monitoring parameters

Herbruikbare saturatiesensor

Het controleren van de vitale parameter zuurstofsaturatie bij de patiënt is een essentieel onderdeel van de zorg. Door het hoge verbruik in ziekenhuizen hebben wegwerpbare saturatiesensors een aanzienlijke milieu-impact1.

Monitoring parameters

Herbruikbare transportzakje voor vervoer naar het lab

De verpleegkundige kan verschillende soorten monsters afnemen voor diagnostiek. Voor het vervoer naar het laboratorium worden nu verschillende transportproducten zoals bekers, zakjes of nierbekkenbakjes gebruikt, die vervolgens worden weggegooid. Een herbruikbaar transportproduct is een duurzaam alternatief.

Monitoring parameters

Bloedonderzoek verminderen

Bloedonderzoeken zijn een essentieel onderdeel van de zorg, maar zijn ook vervuilend en kosten tijd. Verpleegkundigen spelen een rol aan de voorkant van het proces en kunnen samen met artsen en verpleegkundig specialisten kijken naar mogelijkheden om minder bloedonderzoeken uit te voeren.

ADL

Incontinentie materiaal recyclen

Incontinentiemateriaal wordt bij verschillende patiëntengroepen in het ziekenhuis gebruikt. Door incontinentiemateriaal als aparte afvalstroom te verwerken, kunnen grondstoffen hergebruikt worden.

ADL

Wasbare onderlegger

Wegwerpcelstofmatten hebben een grote milieu-impact door de grondstoffen waar ze van gemaakt zijn. Er is bijvoorbeeld hout nodig voor de pulp die zorgt voor de absorberende werking van de celstofmat. Daarnaast zijn celstofmatten slecht te recyclen.

ADL

Gebruik celstofmat verminderen

Wegwerpcelstofmatten zijn bedoeld om grote hoeveelheden lichaamsvloeistof van een patiënt te absorberen. In de praktijk worden de celstofmatten ook voor andere doeleinden gebruikt, zoals het drogen van gemorste vloeistof op de vloer. In veel gevallen volstaat een handdoek of opvangbak. Door het hoge verbruik in ziekenhuizen hebben celstofmatten een aanzienlijke milieu-impact1.

ADL

Gebruik linnengoed verminderen

Linnengoed wordt gebruikt voor allerlei doeleinden. Minder linnengoed gebruiken is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor de patiënt in het kader van decubituspreventie. De Beter Laten lijst1 adviseert: “Vermijd of beperk overbodige lagen onder de patiënt, zoals linnengoed, positioneringsmateriaal, celstofmatjes, incontinentiemateriaal, kleding en beddengoed.”

ADL

Wassen ongebruikt (schoon) linnen verminderen

Een voorraad linnengoed op de patiëntenkamer bij het bed of in de linnenkast is gemakkelijk, maar niet altijd nodig. Na ontslag wordt de patiëntenkamer schoongemaakt en het ongebruikte linnengoed dat op de kamer ligt wordt als was afgevoerd en opnieuw gewassen.

Verduurzamingsinterventies geneesmiddelen

We werken aan een overzicht van 8 interventies die helpen om minder en duurzamer geneesmiddelen voor te schrijven in de klinische en poliklinische zorg. We wachten hier bewust mee tot pijler 1 met de verduurzamingsinitiatieven op verpleegafdelingen is gestart. Houd onze website in de gaten!