Verduurzamingsinterventies verpleegafdelingen
Monitoring parameters
Bloedonderzoek verminderen
Bloedonderzoeken zijn een essentieel onderdeel van de zorg, maar zijn ook vervuilend en kosten tijd. Verpleegkundigen spelen een rol aan de voorkant van het proces en kunnen samen met artsen en verpleegkundig specialisten kijken naar mogelijkheden om minder bloedonderzoeken uit te voeren.
Interventie
Kritisch kijken naar de noodzaak voor het uitvoeren van bloedonderzoeken en waar mogelijk verminderen. Deze interventie is gericht op de bepalingen die vaak (onnodig) worden uitgevoerd1: Ureum, Kreatinine, Amylase, Aspartaat-aminotransferase (ASAT), Alanine-aminotransferase (ALAT), C-reactive proteïne (CRP) en Bezinking (BSE). Op bezinking na, kunnen alle bepalingen in een heparinebuis (lichtgroene dop) worden afgenomen.
Milieu-impact
Gemeten in CO2 -uitstoot door vermindering van het aantal bloedonderzoeken en bijbehorend gebruik van materialen.
Werkwijze
- Kijk naar de werkwijze voor het verminderen van het gebruik van een product.
- Bespreek met verpleegkundigen, artsen en klinisch chemici wanneer een bloedonderzoek zinvol is op basis van een duidelijke indicatie en wat de uitkomst betekent voor de diagnostiek, prognose of behandeling.
- Verminder bloedonderzoeken in drie stappen:
- I Minder frequent een bloedafname doen: Beperk herhaling wanneer er geen klinische verandering is of stel tijdslimieten in tussen bepalingen. Stel bijvoorbeeld een tijdslot in zodat de bezinking niet iedere twee dagen, maar om de vier dagen kan worden aangevraagd.
- II Minder bepalingen in een bloedafname: Kies gerichter welke bepalingen worden gedaan. Bepaal bijvoorbeeld alleen lipase bij verdenking op pancreatitis, in plaats van in combinatie met amylase. Kijk hierbij ook naar welke bepalingen samen in een orderpakket zitten en onderzoek of het mogelijk is om deze combinaties op te splitsen. Hierdoor kunnen aanvragen gerichter worden ingediend.
- III Minder bloedbuizen afnemen: Combineer bepalingen vanuit één buis waardoor minder bloedbuizen gebruikt hoeven te worden.
- Beschrijf in het implementatieplan acties om bewustwording te stimuleren onder nieuwe arts-assistenten, omdat zij vaak de laboratoriumaanvragen verzorgen en dus een belangrijke doelgroep vormen. Stimulerende acties kunnen zijn het organiseren van een scholing, een poster als visuele herinnering tijdens de artsenvisite of een pop-up op het scherm op het moment van aanvragen: “Deze bepaling wordt wel eens onnodig aangevraagd. Weet u zeker dat u door wilt gaan?”1, 2.
- Raadpleeg het stappenplan voor meer informatie over het opstellen van een doel, implementatie en evaluatie.
Wanneer geïmplementeerd?
Deze interventie is geïmplementeerd wanneer het gestelde doel behaald is waarbij minder bloedonderzoeken worden uitgevoerd ten opzichte van voor de implementatie en het verschil in kg CO2-equivalent is berekend.
Hoe wordt dit gemeten?
De milieu-impact van deze interventie kan worden bepaald met behulp van inkoopdata, zie werkwijze meten interventie met inkoopdata. Gebruik hiervoor de volgende inkoopdata:
- Vaststellen van het aantal bloedafnames met behulp van de inkoopdata van naalden die gebruikt worden bij bloedafname (vacutainer naalden).
- Vaststellen van het aantal bepalingen per type bloedonderzoek met behulp van aanvraagdata van het klinisch lab. Gebruik de bloedafname-template* om het aantal bloedafnames per type bloedonderzoek in kaart te brengen.
- Vaststellen van het aantal bloedbuizen (2 en 5 ml) met behulp van de inkoopdata van bloedbuizen.
Bronnen
Het vorige Citrienprogramma ‘Doen of Laten’ heeft een landelijk project opgezet: ‘Doelmatige Laboratoriumdiagnostiek in het ziekenhuis’. Klik hier voor de toolkit en hier voor een video waarin wordt uitgelegd hoe het project in tien stappen de laboratoriumdiagnostiek heeft teruggedrongen. Deelnemende ziekenhuizen in het project behaalden een gemiddelde daling van 11% in laboratoriumaanvragen.
Klik hier voor een voorbeeld uit het Verenigd Koninkrijk waar ze routinematige bloedonderzoeken op een verpleegafdeling met 10% hebben verminderd bij geriatrische patiënten.
Voetnoten
* Bloedafnametemplate volgt
- Bindraban RS, van Beneden M, Kramer MHH, et al. Association of a Multifaceted Intervention With Ordering of Unnecessary Laboratory Tests Among Caregivers in Internal Medicine Departments. JAMA Netw Open. 2019;2(7):e197577. doi:10.1001/jamanetworkopen.2019.7577
- Het acute boekje. Acute pancreatitis (03-2023). Geraadpleegd op 16 september 2025, via https://www.hetacuteboekje.nl/hoofdstuk/mdl/acute_pancreatitis.html
- Prinzen L, Keulemans JCA, Bekers B. Diagnostische waarde lipase bij acute pancreatitis. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A6432.
- Bindraban RS, Berg MJT, Naaktgeboren CA, Kramer MH, Solinge WWV, Nanayakkara PWB. Reducing Test Utilization in Hospital Settings: A Narrative Review. Ann Lab Med 2018;38:402-412. doi: 10.3343/alm.2018.38.5.402
Resultaten
%
%
%
Bekijk onze andere interventies
ADL
Gebruik linnengoed verminderen
Linnengoed wordt gebruikt voor allerlei doeleinden. Minder linnengoed gebruiken is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor de patiënt in het kader van decubituspreventie. De Beter Laten lijst1 adviseert: “Vermijd of beperk overbodige lagen onder de patiënt, zoals linnengoed, positioneringsmateriaal, celstofmatjes, incontinentiemateriaal, kleding en beddengoed.”
ADL
Wassen ongebruikt (schoon) linnen verminderen
Een voorraad linnengoed op de patiëntenkamer bij het bed of in de linnenkast is gemakkelijk, maar niet altijd nodig. Na ontslag wordt de patiëntenkamer schoongemaakt en het ongebruikte linnengoed dat op de kamer ligt wordt als was afgevoerd en opnieuw gewassen.
